ອະທິບາຍ ແລະ ປຽບທຽບການນຳສະເໜີແນວຄວາມຄິດ (ໄອເດຍ) ຂອງລູກນ້ອງຕໍ່ຫົວໜ້າລະຫວ່າງວັດທະນະທໍາອົງກອນຂອງບໍລິສັດຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ປະເທດຕາເວັນຕົກ (ເຊັ່ນ: ອາເມລິກາ, ເອີຣົບຕາເວັນຕົກ).
ຄວາມແຕກຕ່າງນີ້ມີຮາກຖານມາຈາກຄ່ານິຍົມທາງວັດທະນະທໍາທີ່ແຕກຕ່າງກັນຢ່າງສິ້ນເຊີງ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນແນວຄິດແບບລວມໝູ່ (Collectivism) ຂອງຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ແນວຄິດແບບປັດເຈກບຸກຄົນ (Individualism) ຂອງຊາດຕາເວັນຕົກ.
ໃນປະເທດຍີ່ປຸ່ນ, ຂະບວນການນຳສະເໜີແນວຄວາມຄິດໃໝ່ໆຈະເນັ້ນໃສ່ ຄວາມສາມັກຄີຂອງກຸ່ມ (Group Harmony – 和, Wa) ແລະ ການສ້າງຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມກັນ (Consensus Building). ຂະບວນການນີ້ບໍ່ແມ່ນການ “ແຈ້ງເກີດ” ໃນຫ້ອງປະຊຸມ, ແຕ່ເປັນຂະບວນການທີ່ລະມັດລະວັງ ແລະ ໃຊ້ເວລາ.
1. ເນມາວາຊິ (根回し, Nemawashi): ການກະກຽມດິນກ່ອນປູກຝັງ
- ຄືຫຍັງ? ຄຳວ່າ “ເນມາວາຊິ” ແປຕາມຕົວໜັງສືວ່າ “ການຂຸດຮອບຮາກໄມ້” ເພື່ອກຽມຍ້າຍໄປປູກບ່ອນໃໝ່. ໃນທາງທຸລະກິດ, ມັນໝາຍເຖິງ ການປຶກສາຫາລືແບບບໍ່ເປັນທາງການ ກັບຜູ້ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງທຸກຄົນ (ເພື່ອນຮ່ວມງານ, ຫົວໜ້າຕ່າງພະແນກ) ເປັນລາຍບຸກຄົນ ກ່ອນ ການປະຊຸມຢ່າງເປັນທາງການ.
- ເປັນຫຍັງຕ້ອງເຮັດ? ເພື່ອຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນ, ຂໍ້ສະເໜີແນະ, ແລະ ທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດແມ່ນເພື່ອ “ສ້າງພັກພວກ” ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນການຄັດຄ້ານໃນທີ່ປະຊຸມ. ເມື່ອເຖິງເວລາປະຊຸມຈິງ, ທຸກຄົນສ່ວນຫຼາຍຈະເຫັນດີເຫັນພ້ອມແລ້ວ. ການຄັດຄ້ານຢ່າງຮຸນແຮງໃນທີ່ປະຊຸມຖືເປັນການສ້າງຄວາມແຕກແຍກ ແລະ ເປັນສິ່ງທີ່ຄວນຫຼີກລ່ຽງ.
2. ຣິງກິໂຊ (稟議書, Ringisho): ເອກະສານສະເໜີຂໍອະນຸມັດ
- ຄືຫຍັງ? ຫຼັງຈາກຂະບວນການ “ເນມາວາຊິ”, ແນວຄວາມຄິດຈະຖືກຂຽນອອກມາເປັນເອກະສານລະອຽດທີ່ເອີ້ນວ່າ “ຣິງກິໂຊ”. ເອກະສານນີ້ຈະປະກອບມີຂໍ້ມູນຄົບຖ້ວນ: ຄວາມເປັນມາ, ບັນຫາ, ແນວທາງການແກ້ໄຂ, ຂໍ້ມູນສະໜັບສະໜູນ, ການວິເຄາະຄວາມສ່ຽງ, ແລະ ງົບປະມານ.
- ຂະບວນການ: ເອກະສານນີ້ຈະຖືກສົ່ງວຽນໄປຕາມສາຍງານບັງຄັບບັນຊາ ຈາກລະດັບລຸ່ມຂຶ້ນເທິງ. ແຕ່ລະຄົນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຈະປະທັບຕາ (判子, Hanko) ເພື່ອສະແດງການຮັບຮູ້ ຫຼື ເຫັນດີ. ການຕັດສິນໃຈຈຶ່ງເປັນການຕັດສິນໃຈຂອງ “ທັງໝົດ” ບໍ່ແມ່ນຂອງຄົນໃດຄົນໜຶ່ງ.
ຈຸດສັງເກດຫຼັກ:
- ຂະບວນການຈາກລຸ່ມຂຶ້ນເທິງ (Bottom-up): ແນວຄວາມຄິດສາມາດເກີດຈາກພະນັກງານລະດັບລຸ່ມ, ແຕ່ຕ້ອງຜ່ານຂະບວນການທີ່ເປັນລະບົບ.
- ເນັ້ນຂໍ້ມູນ ແລະ ລາຍລະອຽດ: ທຸກຢ່າງຕ້ອງມີຂໍ້ມູນ ແລະ ການວິເຄາະຮອງຮັບຢ່າງໜັກແໜ້ນ.
- ຫຼີກລ່ຽງຄວາມສ່ຽງ: ຂະບວນການນີ້ຊ່ວຍກັ່ນຕອງ ແລະ ວິເຄາະຄວາມສ່ຽງໄດ້ຢ່າງຮອບດ້ານ.
ການນຳສະເໜີແນວຄວາມຄິດໃນປະເທດຕາເວັນຕົກ (Western Approach)
ໃນວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກ, ການນຳສະເໜີແນວຄວາມຄິດຈະເນັ້ນໃສ່ ປະສິດທິພາບ, ຜົນລັບ, ແລະ ການລິເລີ່ມຂອງບຸກຄົນ (Individual Initiative).
1. ການສື່ສານແບບກົງໄປກົງມາ (Direct Communication)
- ຄືຫຍັງ? ລູກນ້ອງສາມາດນຳສະເໜີແນວຄວາມຄິດໃໝ່ໆໃຫ້ຫົວໜ້າໄດ້ໂດຍກົງ, ບໍ່ວ່າຈະໃນການປະຊຸມ, ການສົ່ງອີເມວ, ຫຼື ແມ່ນແຕ່ການຍ່າງໄປລົມນຳຢູ່ໂຕະເຮັດວຽກ. ການ “Brainstorming” ໃນຫ້ອງປະຊຸມທີ່ທຸກຄົນໂຍນແນວຄວາມຄິດອອກມາສົດໆ ແມ່ນເລື່ອງປົກກະຕິ.
- ເປັນຫຍັງຈຶ່ງເປັນແບບນີ້? ການສະແດງຄວາມຄິດລິເລີ່ມ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຊັກຈູງຖືເປັນຄຸນສົມບັດທີ່ດີຂອງພະນັກງານ. ການຖົກຖຽງ ຫຼື ການທ້າທາຍແນວຄວາມຄິດໃນທີ່ປະຊຸມ ຖືເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງການພັດທະນາແນວຄວາມຄິດນັ້ນໃຫ້ດີຂຶ້ນ, ບໍ່ແມ່ນການໂຈມຕີສ່ວນບຸກຄົນ.
2. ເນັ້ນຜົນກະທົບ ແລະ ຜົນຕອບແທນ (Focus on Impact and ROI)
- ຄືຫຍັງ? ການນຳສະເໜີມັກຈະເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍ “The Hook” ຫຼື ຈຸດທີ່ໜ້າສົນໃຈທີ່ສຸດ: ແນວຄວາມຄິດນີ້ຈະຊ່ວຍເພີ່ມລາຍໄດ້, ຫຼຸດຄ່າໃຊ້ຈ່າຍ, ຫຼື ແກ້ບັນຫາໃຫຍ່ຂອງບໍລິສັດໄດ້ແນວໃດ? ຂໍ້ມູນລະອຽດຈະຕາມມາທີຫຼັງ ຖ້າຫົວໜ້າສົນໃຈ.
- ຮູບແບບ: ອາດຈະເປັນ “Elevator Pitch” (ການນຳສະເໜີສັ້ນໆພາຍໃນ 1-2 ນາທີ), ການນຳສະເໜີດ້ວຍ PowerPoint ທີ່ກະທັດຮັດ, ຫຼື ບົດສະຫຼຸບສຳລັບຜູ້ບໍລິຫານ (Executive Summary).
ຈຸດສັງເກດຫຼັກ:
- ການລິເລີ່ມຂອງບຸກຄົນ: ບຸກຄົນທີ່ເປັນເຈົ້າຂອງແນວຄວາມຄິດຈະເປັນຜູ້ “ນຳພາ” ແລະ ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບຖ້າແນວຄວາມຄິດນັ້ນປະສົບຜົນສຳເລັດ.
- ຄວາມໄວເປັນສິ່ງສຳຄັນ: ຂະບວນການຕັດສິນໃຈມັກຈະໄວ. ແນວຄິດ “Fail fast, learn fast” (ລົ້ມໃຫ້ໄວ, ຮຽນຮູ້ໃຫ້ໄວ) ເປັນທີ່ຍອມຮັບ.
- ການຕັດສິນໃຈຈາກເທິງລົງລຸ່ມ (Top-down): ຫົວໜ້າ ຫຼື ຜູ້ຈັດການມີອຳນາດໃນການຕັດສິນໃຈອະນຸມັດ ຫຼື ປະຕິເສດແນວຄວາມຄິດໄດ້ໂດຍກົງ.
ຕາຕະລາງປຽບທຽບ
| ຂະບວນການຫຼັກ | ເນມາວາຊິ (Nemawashi): ສ້າງຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມກ່ອນປະຊຸມ | Brainstorming & Direct Pitch: ນຳສະເໜີໂດຍກົງໃນທີ່ປະຊຸມ ຫຼື ຕໍ່ຫົວໜ້າ |
| ຮູບແບບການສື່ສານ | ທາງອ້ອມ (Indirect): ຫຼີກລ່ຽງການຂັດແຍ້ງໂດຍກົງ | ທາງກົງ (Direct): ເປີດໃຫ້ມີການຖົກຖຽງ ແລະ ທ້າທາຍແນວຄວາມຄິດ |
| ເປົ້າໝາຍສູງສຸດ | ຄວາມສາມັກຄີ (Harmony) ແລະ ການຕັດສິນໃຈຮ່ວມກັນ | ປະສິດທິພາບ (Efficiency) ແລະ ຜົນລັບທີ່ວັດແທກໄດ້ |
| ຮູບແບບເອກະສານ | ຣິງກິໂຊ (Ringisho): ລະອຽດ, ຄົບຖ້ວນ, ເນັ້ນຂໍ້ມູນ | Presentation/Proposal: ກະທັດຮັດ, ເນັ້ນຈຸດຂາຍ ແລະ ROI |
| ບົດບາດຂອງບຸກຄົນ | ສ່ວນໜຶ່ງຂອງກຸ່ມ: ຄວາມສຳເລັດເປັນຂອງທີມ | ຜູ້ລິເລີ່ມ (Initiator): ບຸກຄົນສາມາດເປັນ “ດາວເດັ່ນ” ໄດ້ |
| ການຕັດສິນໃຈ | ຊ້າ, ເປັນເອກະສັນ: ຜ່ານຫຼາຍຂັ້ນຕອນເພື່ອໃຫ້ທຸກຄົນເຫັນດີ | ໄວ, ໂດຍຜູ້ມີອຳນາດ: ຫົວໜ້າ ຫຼື ຜູ້ຈັດການຕັດສິນໃຈໄດ້ |
| ການຮັບມືຄວາມສ່ຽງ | ຫຼີກລ່ຽງຄວາມສ່ຽງ (Risk-Averse): ວິເຄາະຢ່າງລະອຽດກ່ອນລົງມື | ຍອມຮັບຄວາມສ່ຽງ (Risk-Tolerant): “ລອງເຮັດເບິ່ງ” ເປັນແນວຄິດທີ່ຍອມຮັບໄດ້ |
ບົດສະຫຼຸບ
ບໍ່ມີວິທີໃດດີກວ່າວິທີໃດຢ່າງແທ້ຈິງ, ມັນຂຶ້ນอยู่ກັບສະພາບແວດລ້ອມ ແລະ ວັດທະນະທຳຂອງອົງກອນ.
- ແບບຍີ່ປຸ່ນ: ເໝາະສົມກັບອົງກອນທີ່ຕ້ອງການຄວາມໝັ້ນຄົງ, ການຕັດສິນໃຈທີ່ຮອບຄອບ, ແລະ ຕ້ອງການໃຫ້ທຸກຄົນມີສ່ວນຮ່ວມ. ແຕ່ອາດຈະຊັກຊ້າ ແລະ ບໍ່ທັນການປ່ຽນແປງທີ່ວ່ອງໄວ.
- ແບບຕາເວັນຕົກ: ເໝາະສົມກັບອຸດສາຫະກຳທີ່ຕ້ອງການນະວັດຕະກຳ ແລະ ຄວາມໄວໃນການແຂ່ງຂັນ. ແຕ່ອາດຈະເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຜິດພາດໄດ້ງ່າຍ ແລະ ອາດຈະເຮັດໃຫ້ພະນັກງານທີ່ບໍ່ກ້າສະແດງອອກຮູ້ສຶກບໍ່ມີສ່ວນຮ່ວມ.
ສຳລັບຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກໃນສະພາບແວດລ້ອມຂ້າມວັດທະນະທຳ, ການເຂົ້າໃຈຄວາມແຕກຕ່າງເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນກຸນແຈສຳຄັນທີ່ຈະນຳສະເໜີແນວຄວາມຄິດຂອງຕົນໃຫ້ປະສົບຜົນສຳເລັດ.